Opmerkelijke verbouwing in hartje Gent volgens ‘Reiken’-principe

De vorige eigenaar van dit herenhuis in centrum Gent had het kleine perceel volledig volgebouwd. Thomas Roelandts van Marge Architecten ging voor een afslanking van het bouwvolume en een meer verticaal georganiseerde woonomgeving. Zo ontstond een stadstuin van zo’n 24 vierkante meter bij de woning, die met zijn kleurrijke achtergevel een glimlach op je gezicht tovert. Doekzonwering en ventilatie van Renson bleken de perfecte match voor een gezond en comfortabel binnenklimaat.

Het huis in de Papegaaistraat dateert uit 1920. Honderd jaar lang was er geen tuin bij de woning. Tot Thomas Roelandts van Marge Architecten zijn inzichten en het ‘Reiken’-principe toepaste op het gebouw. “We slankten het bouwvolume af, maar maakten er tegelijk kwalitatievere ruimte van”, legt Thomas uit. “Door de achterbouw af te breken, maakten we plaats voor groene buitenruimte. Binnen het hoofdgebouw optimaliseerden we zowel de indeling als de afwerking. Niet altijd heel ingrijpend, maar vaak met chirurgische ingrepen die een grote positieve impact hebben op het dagelijkse gebouwgebruik. Ons eigen ‘Reiken’-model is een typologie waarbinnen het leven in het hoofdhuis verticaal georganiseerd wordt zonder nieuwe toevoegingen en zelfs met afbraak van bestaande volumes. Als alles goed zijn plaats krijgt, is er niet per se méér plaats nodig. Dat is de leidraad voor toekomstbestendig wonen in de stad.”

Polychrome voorgevel, vrolijke achtergevel

Hoewel niet per se beschermd heeft de voorgevel van deze rijwoning wel historische waarde en keek Monumentenzorg vanop afstand mee over de schouder. Het polychrome karakter van het huis in het straatbeeld vroeg om een evenwaardige achtergevel. Daar zorgen een slim gebruik van kleur en lineariteit voor een echte eyecatcher. Thomas duidt het architecturale concept: “In de leefruimtes en nachtruimtes hebben we een orde aan grote ramen. De traphal bevat dan weer kleine raampjes. Die twee grootordes vormden een rode draad. Met witte boorden hebben we de twee formaten visueel wat gelijkgetrokken.”

Verder zocht Marge Architecten vooral naar een vrolijk pakket met een knipoog naar bepaalde kleuren in de voorgevel. Via iteratief ontwerp en met behulp van photoshop onderzocht de architect diverse kleurenpaletten. Voor de gebouwplint viel de keuze op een blauwe tint, die een beetje vervuiling van de tuin verdraagt. Naar boven toe evolueert die naar zonnig geel. De gebouwkroon, met bolvormige gevelisolatiebepleistering voor een expressieve kromming – herneemt de blauwe kleur. De bandarchitectuur met witte boorden zet de maten van de raamordes gelijk en vormt meteen ook een buffer tussen het geel en het blauw, om te bruuske overgangen te vermijden. “In historische architectuur hebben het schrijnwerk en de balustrades vaak nog een andere kleur. Dat principe volgden we hier ook graag”, vult Thomas aan. “Hiervoor zijn we tussen oranje en zalmroze gestrand.”

Combinatie van zonweringsmethoden

De vijf kleine ramen aan de traphal zijn identiek en zitten diep in de gevel ingewerkt. Historisch was de buitenmuur al 35 centimeter dik. We deden er nog eens 22 centimeter bovenop, voor het isolatiepakket. Doordat de kleinere ramen zo diep in de gevel getrokken zijn, valt het glasoppervlak volledig in de schaduw en zijn screens hier overbodig. In de traphal is die extra dikte van de gevel trouwens geen enkel probleem, de binnenruimte is daar niet nodig. In de leefruimtes hebben we de grote ramen dan weer net zo ver mogelijk vooruit geduwd voor maximale binnenruimte. Op de zuidgerichte achtergevel was aan deze glaspartijen wel zonwering nodig. De grote ramen werden dan ook uitgerust met screens van Renson, die netjes geïntegreerd zijn en meegelakt volgens het kleurenschema van de gevel. Zo zijn die eigenlijk amper te zien. Het onderste raam krijgt door het persrooster op de bovenliggende verdieping dan weer voldoende schaduw in de zomer en voldoende licht in de andere seizoenen. 

Door de Fixscreen Minimals zo ver mogelijk van het raam te positioneren, krijgt de buitenkruk de nodige ruimte. Deze compacte screens kunnen het oppervlakte van het grote vouwschuifraam – 2,90 meter – overbruggen en waren daarmee de ideale optie. De doekkast en zijgeleiders van de screens zijn (half)achterslags ingebouwd, voor een naadloos gevelbeeld. De doekkleur is gekozen in functie van optimale beschutting tegen zonne-instraling in combinatie met maximale lichtdoorlaat.

Vraaggestuurd, centraal ventilatiesysteem: een huzarenstukje

Als architect kent Thomas ook het belang van voldoende ventilatie. Het was evenwel een huzarenstuk om een centraal ventilatiesysteem in te werken in het verticale woonconcept. “De historische gevel had nog teveel lekkage om voor een balansventilatie systeem D in aanmerking te komen. Met de Healthbox 3.0 van Renson hebben we gelukkig goede ervaringen als het op vraaggestuurde C-systemen aankomt. Je kan de installatie erg goed laten verdwijnen in de verbouwing, dat is net de schoonheid ervan. Zeker in projecten als dit, waarbij er weinig manoeuvreerruimte is.”

De Healthbox-unit zit centraal in de woning ingebouwd, in een kast boven het sanibloc-toilet. Van daaruit lopen de leidingen verder naar de badkamer, de keuken en het sousterrain toilet. Elke vochtige ruimte heeft andere kleppen, voorzien van de gewenste sensoren voor het specifieke ruimtegebruik. De afvoer loopt via het dak, om roosters in de achtergevel absoluut te vermijden. Daarvoor loopt één schacht als ruggengraat van het sousterrain via de keuken naar de verdieping erboven, waar ze is weggewerkt in een beeldbepalende kast. Moulures rond de koker laten deze schacht perfect blenden in het geheel. In de badkamer is de schacht dan weer geïntegreerd in een nisje achter het bad. Zo wordt deze noodzakelijke afvoerschacht deel van het interieur.

“Renson was een essentiële partner om de nodige technieken te kunnen verenigen met historische gevoeligheden van het gebouw die we wilden bewaren. Neem nu de mozaïekvloer. Daar moest een stevige ventilatieleiding passeren. Door gebruik te maken van een soort driewegvertakking konden we de luchtkanalen ontdubbelen en de vloer omzeilen. Eenzelfde creatieve technische oplossing zochten we voor de keuken. De recirculatiedampkap daar reageert niet op vocht, dus de Healthbox 3.0 springt bij waar nodig. Het gaat hier om een erg lage ruimte, waar we onmogelijk een afvoerrooster konden integreren. Daarom zetten we de ruimte in de bovenplint in als plenum voor de ventilatie. Het meubel zelf gebruiken als afzuiging bleek de oplossing.”

Comfortabel wonen op elk moment

Architect Thomas Roelandts ervaart zijn nieuwe woning alvast heel positief. “Vooraf maakten we ons wat zorgen over de keuken in het sousterrain. Deze compacte ruimte met laag plafond staat onder een enorme vochtbelasting. Dat bleek gelukkig onterecht. Zelfs als we lang en stevig koken, voeren de recirculatiedampkap en het ventilatiesysteem van Renson de kooklucht en het overtollige vocht voldoende af. Ook de eerste zomer hebben we goed doorgemaakt in onze nieuwe thuis. Zelfs in periodes van hittealarm hadden we geen last van oververhitting. De zonwering vermijdt dat het hard opwarmt binnenshuis. Bovendien heeft onze warmtepomp een light cooling-optie en is er in de trappenhal nachtkoeling via het schouweffect. De theorie van de gebruikte Renson-producten komt dus overeen met de werking in de praktijk.”