Van loods naar duurzame en minimalistische eengezinswoning

In Etterbeek woont architecte Laura Hottat sinds 3 jaar in haar gerenoveerde lichtrijke en ‘zen ingerichte’ stadswoning. Haar minimalistische stijl en de keuze voor warme materialen vormt ook in dit pand de rode draad. Met een grondige aanpak, inclusief duurzame technieken, transformeerde Laura Hottat de voormalige opslagloods voor bier tot een toekomstbestendige eengezinswoning. Natuurlijk daglicht, gezonde lucht en een stabiel binnenklimaat: Laura en haar gezin genieten met volle teugen.

Wie de woning betreedt, kan amper geloven hoe het gebouw er enkele jaren geleden uitzag. Logisch, als je weet dat enkel de funderingen, de vloerplaat en de 4 buitenmuren behouden bleven. Verder is de woning helemaal nieuw. “Zo hadden we eigenlijk carte blanche en voorkwamen we onaangename verrassingen tijdens de renovatie. De oudste gedeeltes dateerden van rond de jaren 1800, de kans op onzichtbare structurele gebreken was dus aanzienlijk”, vertelt architecte en bewoonster Laura Hottat.

“Alle gevels kregen 10 centimeter kurk als isolatie aan de binnenkant, voor de vloer kozen we een 20 centimeter dikke PUR en voor het dak 16 centimeter PIR-isolatielaag. Voor de structuur van de nieuwe vloeren en het dak kozen we voor lichte houtconstructies zodat we de bestaande funderingen niet moesten verstevigen. Tegelijk maakten we van de gelegenheid gebruik om 2 grote erkers te creëren voor extra daglicht en voor een beter contact met de buitenomgeving, zoals de tuin op de begane grond en de twee grote beuken van op de eerste verdieping.”

Het belang van gezonde binnenlucht
Net zoals in veel gezinnen vroeger werd bij de ouders van Laura Hottat het raam opengezet om te verluchten. Meer of beter gecontroleerde ventilatie was er niet. “Nochtans is goede ventilatie onmisbaar om gezond te leven”, benadrukt de architecte. “Zeker in de super geïsoleerde en luchtdichte gebouwen van vandaag. Vergeet je ventilatie mee te nemen in je renovatieplannen, dan riskeer je vochtproblemen en zelfs schimmelvorming in huis. Met jonge kinderen thuis wilden we dat scenario absoluut vermijden. Onze ventilatie werkt, ook al merk je het niet. Dat is net de kracht van een vraaggestuurd ventilatiesysteem. Een goede dagelijkse indicator van voldoende ventilatie is de was: die droogt binnen altijd snel.”

Verse buitenlucht komt binnen via de Invisivent AIR Light-raamverluchtingen bovenop de nieuwe raamkozijnen. Door de uniforme kleur gaan ze optimaal op in het schrijnwerk. Laura Hottat: “We kozen bewust voor een systeem met natuurlijke aanvoer van verse buitenlucht. Het is niet nodig om filters te reinigen, in tegenstelling tot bij systemen met mechanische aanvoer. En als we dat willen kunnen we de ramen op elk moment gerust even open zetten.” De centrale ventilatie-unit Healthbox 3.0 stuurt de ventilatiedebieten in elke kamer automatisch aan, op basis van de actuele luchtkwaliteit. Meten sensoren te veel vocht, een te hoog CO2-gehalte of te veel VOC’s (geurtjes) dan wordt die specifieke ruimte meer geventileerd. Zo is het in de hele woning gezond ademen op elk moment, zonder extra energie te verbruiken waar het niet nodig is.

Het belang van ventilatie in een goed geïsoleerde woning is intussen algemeen gekend. Dat blijkt ook uit de wettelijke verplichtingen om een ventilatiesysteem te voorzien in nieuwbouw of bij een ingrijpende energetische renovatie. Al is het nog steeds niet evident om die boodschap over te brengen, weet Laura: “Een ventilatiesysteem wordt vooral gezien als een extra kost. Wie bouwt of verbouwt is vaak weigerachtig om hier budget voor vrij te maken. In die zin is het dus gelukkig verplicht. Als architect heb je natuurlijk wel de taak om uit te leggen waarom die ventilatie onmisbaar is en dus niet enkel als last bekeken mag worden. Dat maakt meestal het verschil tussen ‘het moet’ en ‘het is nuttig’.”

Eigenaars zijn vaak weigerachtig om budget aan ventilatie te besteden, tot je duidelijk uitlegt waarom het onmisbaar is

Lichtrijk wonen, zonder oververhitting in de zomer
Door in te zetten op een goede isolatie maakten Laura Hottat en haar gezin hun woning energie-efficiënt. Verwarming blijft nu eenmaal een grote energievreter. De vloerverwarming brengt een aangename warmte in het huis in Etterbeek. Samen met de grote raampartijen, die het daglicht maximaal binnentrekken, draagt het bij aan een uitnodigend interieur. Al duikt met de nieuwe erkers en de ruime beglazing anderzijds ook de uitdaging op om het voldoende koel te houden in de zomer. “Veel gebouwen in Brussel worden te warm in de zomer”, weet Laura. “Daar zijn we intussen wat aan gewoon geraakt, hoewel het eigenlijk niet zo hoort. Het komt er dus op aan de warmte in deze periode beter buiten te houden. Bij nieuwbouw kan je daarvoor spelen met vormen en oriëntatie, maar bij het verbouwen van een bestaand volume heb je die vrijheid natuurlijk niet. Kiezen voor kleinere raampartijen was efficiënter geweest, maar wij wilden nu eenmaal niet inboeten aan voldoende natuurlijk daglicht en zicht op de bomen.”

Om het vele glas toch te combineren met een aangenaam binnenklimaat integreerde Laura Hottat doekzonwering in haar woning. Door te spelen met de hoogte van de lateien bij de raamopeningen werden de doekkasten van de Fixscreens onzichtbaar ingewerkt in de bestaande gevel. “Bij nieuwbouw is het integreren van screens in de gevel evidenter, maar dit project bewijst dat het ook bij renovatie perfect kan. In de ontwerpfase dachten we hier al over na. Hoe vroeger technieken zoals zonwering worden meegenomen in een verbouwproject, hoe mooier het resultaat. De perfecte integratie van zowel de screens als de raamverluchtingen en de ventilatieunit was cruciaal voor een minimalistisch resultaat, dat voor een rustgevende leefomgeving zorgt.”

We zijn wat gewoon geraakt aan te warme huizen in de zomer, hoewel het zeker niet zo hoort om comfortabel te kunnen wonen

Laura Hottat

• Is 36 jaar
• Genoot haar opleiding aan St.-Luc (Brussel) en Beaux-Arts (Parijs)
• Is actief als architecte sinds 2012, zelfstandig sinds 2016
• Specialiseerde zich in renovatie van eengezinswoningen
• heeft bij elk project aandacht voor wooncomfort
• zweert bij minimalisme, contact met buiten en gebruik van warme materialen
• Meer weten? www.laurahottat.be

De Renson-oplossingen in dit project

• Het vraaggestuurde C+ ventilatiesysteem, waarbij de Healthbox 3.0 de binnenluchtkwaliteit 24/7 monitort en automatisch ingrijpt als er te veel CO2, vocht of VOC’s (geurtjes) gedetecteerd worden. De werking per ruimte garandeert een zuinige werking en een maximaal comfort. Inclusief handige app.
• Invisivent AIR-raamverluchtingen laten verse buitenlucht binnen in de woning, precies voldoende om de afgevoerde, vervuilde binnenlucht te vervangen. Dit raamrooster combineert akoestische, thermische en energetische prestaties met een strak design. De Light-uitvoering garandeert een geluidsdemping van 31 dB.
• De Fixscreen is de eerste echt windvaste screen ter wereld waarbij het doek vastritst in de zijgeleiders. De compacte afmetingen van de doekkast en de handige Connect & Go-technologie maken de installatie snel en de integratie in de gevel optimaal.
  
  
  

5 vuistregels voor energiezuinig én gezond en comfortabel verbouwen

1. Isoleren? Absoluut, maar niet zonder te ventileren
   Veel verbouwers denken in de eerste plaats aan isoleren en luchtdichteid. En dat is een prima reflex om te besparen op stookkosten. Maar wie het enkel daarbij houdt, loopt het risico voortaan in een ‘gesloten doos’ te wonen, een ‘afgesloten thermos’ waar de vervuilde lucht niet weg kan en er van verse lucht geen sprake is. Niet aan te raden, als je weet dat we in Europa gemiddeld 90 % van onze tijd binnen doorbrengen.
   
   
2. Ventilatie: noodzakelijk kwaad of ‘must have’ voor gezond wonen?
   Hoewel velen ventilatie nog steeds als een noodzakelijk kwaad zien, is die – in combinatie met luchtdichtheid en isolatie – wel degelijk onontbeerlijk om gezond te kunnen wonen. Anders krijg je binnen de kortste keren te maken met vochtproblemen, schimmel en nare geurtjes in huis ... Niet gezond voor je woning, maar zeker ook niet voor jezelf als bewoner. En dus komt het er vooral op aan om het juiste ventilatiesysteem te kiezen, op maat van je renovatieplannen, maar ook op maat van je behoeften, leefpatroon en betrokkenheid als verbouwer. 
   
   
3. Warmte die binnen zit, krijg je niet meer buiten
   Anders dan bij een nieuwbouwwoning, heb je bij een verbouwing veel minder keuze om optimaal te profiteren van de zon door te spelen met de vorm of oriëntatie van je gebouw. Als je dan toch voldoende daglicht wil binnen halen via grotere ramen, dan ben je jezelf er maar beter goed van bewust dat je een groot risico loopt op oververhitting in de zomer. Dan mag je in je goed geïsoleerde en luchtdichte woning nog besparen op stookkosten, in de zomer zijn die besparingen zo teniet gedaan als een airco dag en nacht moet staan draaien om het binnen een beetje leefbaar te houden. Want warmte die binnen zit, krijg je niet zomaar terug buiten.
   
   
4. En dus: hou de zon buiten tegen, niet binnen
   Of: En voorkomen is beter dan genezen. Door de zon tegen te houden nog voor die het glas van je grote ramen kan bereiken. Hoe? Met een dakoversteek, strategisch geplaatste boom, een luifel boven of schuif- of vouwpanelen voor de ramen, ... of met screens. Die laat je ‘s winters netjes omhoog om optimaal te profiteren van de gratis zonnewarmte, terwijl je de screens in de zomer van ‘s morgens tot ‘s avonds neer laat om het binnen lekker fris te houden. Je zal zien: dat scheelt al snel een pak graden in huis. Mooi meegenomen: aangezien screens – afhankelijk van de transparantiegraad – wel de zonnestralen blokkeren maar niet het daglicht, zit je ‘s zomers binnen nooit in het donker.
   
   
5. Denk vooruit ... Schenk jezelf rust in huis
   Ventilatieroosters, luchtkanalen, een centrale ventilatie-unit, zonwering, ... nog een pak technieken er bovenop? Zeker, maar door daar vanaf het prille begin van je verbouwing rekening mee te houden, doe je jezelf niet alleen een comfortabele en gezonde woning Cadeau, maar ook eentje waar alles zo subtiel mogelijk ingewerkt is ... en dat brengt (visuele) rust in huis.