Vochtproblemen in huis voorkomen en bestrijden

Vochtplekken, schimmelvorming, condensatie… wie al met dergelijke problemen geconfronteerd werd, zal weten dat vocht een hardnekkige vijand is in huis. Niet alleen voor je eigen gezondheid, maar ook voor die van je woning. Het is daarom belangrijk om het niet zo ver te laten komen, en bij de eerste symptomen van vochtproblemen in huis in te grijpen. Daarbij moet de onderliggende reden aangepakt worden en niet de symptomen. Bij schimmelvorming gaan mensen bijvoorbeeld vaak de schimmel verwijderen, maar gaan ze niet op zoek naar de oorzaak ervan: de gebrekkige of zelfs geen ventilatie in de woning.

Vochtproblemen kunnen complex zijn. Het is dan ook aan te raden om een specialist onder de arm te nemen. Eén ding staat als een paal boven water: blijf niet bij de pakken zitten en pak het probleem zo snel mogelijk aan. Hieronder helpen we je alvast op weg.

Hoe ontstaat vocht in huis?

Vocht is overal. Allereerst is er ons lichaam. Als we uitademen, komen er vochtdeeltjes in de lucht terecht. Per dag komt er zo per persoon zo’n 300 à 400 milliliter water in de lucht terecht. Als mens zweten we bovendien ook - zelfs als je niet in beweging bent. Per dag produceren mensen zo tot 8 liter water, dat verdampt en ook in de lucht terecht komt. Ook zijn er onze dagelijkse activiteiten, die er ook voor zorgen dat er vochtdeeltjes in de lucht terechtkomen: ’s morgens douchen, ’s middags koken, daarna afwassen, poetsen… en ga zo maar verder.

Verder kan vocht ook van buiten afkomstig zijn. Regenwater dat niet meer door de poreuze buitenmuren tegen gehouden wordt en zich een weg door de muur naar binnen baant. Of grondwater dat in (oude) muren trekt en zich een weg naar boven zoekt. Ook op die manieren komt vocht in de woning terecht.

Hoe schadelijk is vocht in huis?

Vochtproblemen verschijnen vaak onopgemerkt ten tonele. De meeste mensen ondernemen pas actie als de symptomen zichtbaar worden, maar in dat geval zijn de problemen vaak al een tijdje aan de gang en is er al heel wat schade aangericht. De symptomen van vochtproblemen kunnen de vorm aannemen van schimmel in huis, vochtplekken in de muur, condens op de ramen, een onfrisse, muffe geur die maar blijft hangen…

In het geval van schimmelvorming kan dat de gezondheid in gevaar brengen. Schimmels produceren giftige stoffen, die ons ademhalingsstelsel schade kunnen toebrengen. Bij mensen met astma, zware allergieën, ademhalingsproblemen… kan dit zware gevolgen hebben. Schimmels kunnen ook het immuunsysteem aantasten, wat in combinatie met andere aandoeningen of ziektes schadelijk kan zijn voor ouderen en mensen met een zwakkere gezondheid.

Vocht kan ook schade toebrengen aan de woning. Als het zich afzet op muren en plafonds, kunnen er ernstige problemen ontstaan. Hout kan aangetast worden, behang en verf beginnen af te bladeren, enz. In zeer ernstige gevallen kan de constructie van de woning gebreken beginnen vertonen. Een extreem gevolg van vocht in huis is de huiszwam. Deze zwam kan door metselwerk dringen of achter het pleisterwerk groeien en zich zo in de houten constructie verspreiden. Doordat deze sterk verzwakt wordt, kan dit onherstelbare schade aan de woning toebrengen. De ideale biotoop voor de huiszwam zijn vochtige en relatief warme omgevingen.

Waar komen de meeste vochtproblemen voor?

De meeste vochtproblemen komen voor in de zogenoemde ‘natte ruimtes’ in huis. Hieronder vallen het toilet, de badkamer, de waskamer en de keuken. In deze ruimtes komt er door de activiteiten die daar plaatsvinden het meest vocht in de lucht terecht. Als dit vocht zich op de muren afzet, dan kun je problemen krijgen zoals hierboven beschreven. In dergelijke ruimtes is het heel belangrijk dat er goed geventileerd wordt en dat het teveel aan vocht in de lucht naar buiten afgevoerd wordt. Dat kan door meerdere ramen open te zetten, door in die ruimtes raam- of muurroosters te installeren, die zorgen voor voldoende verse buitenlucht (= natuurlijke ventilatie) of door een mechanisch ventilatiesysteem te installeren.

Ook in de slaapkamer(s) doen zich vaak vochtproblemen voor. Veel mensen beseffen niet dat ze ’s nachts enorm veel vocht verliezen: door te zweten en door uit te ademen kunnen we 1 tot 2,5 liter water per nacht verliezen. Doordat slaapkamers kleinere ruimtes zijn en we er gemiddeld 8u vertoeven, is de hoeveelheid vocht in de lucht er zeer geconcentreerd. Dat vocht kan neerslaan als condens op de ramen, plafond of muren, wat op zijn beurt schimmel en vochtplekken kan doen ontstaan. Ook daar is goed ventileren de boodschap: de ramen en deuren iedere ochtend open zetten of je ventilatiesysteem zijn werk laten doen.  

Vochtproblemen bestrijden en behandelen

Bij vochtproblemen is het belangrijk om zo snel mogelijk te handelen om zo erger te voorkomen. Omdat de oorzaak complex kan zijn, kan het interessant zijn om een specialist onder de arm te nemen om de problemen bij de wortel aan te pakken en niet aan symptoombestrijding te doen. De symptomen kunnen echter wel interessant zijn om een idee te krijgen wat dat onderliggend probleem is. Hieronder onderscheiden we 4 verschillende symptomen:

Vochtplekken aan buitenkant en binnenkant van de muur: doorslaand vocht

In dit geval dringt vocht van buiten door de gevel naar binnen. Zowel buiten, als binnen zullen er vochtplekken zichtbaar worden. Dit gebeurt als de buitenmuur poreus is geworden en het regenwater van buiten niet meer wordt tegen gehouden. Op langere termijn kunnen er naast vochtplekken ook schimmels ontstaan. De oplossing is een (kleurloze) beschermingslaag laten aanbrengen op de buitenmuren, die die minder poreus maakt.

Vochtplekken onderaan de muur: opstijgend vocht

In moderne huizen wordt er tussen de muren en de fundering een waterkering geplaatst. Dit is een membraan dat het opstijgend grondwater tegen moet houden. In veel oudere huizen is dit niet aanwezig, waardoor je onderaan de muur (tot +/- 1m hoogte) vaak vochtplekken ziet. Na verloop van tijd kan dit een probleem beginnen vormen voor het metsel-, plak-, schilder en behangwerk. De beste oplossing hier is het injecteren van de muren met een vochtwerende vloeistof. Deze chemische stof vormt een barrière voor het grondwater waardoor het niet meer in de muren kan doordringen.

Vocht die zich afzet op ramen en muren: condensatie

Dit is vocht dat niet van buiten afkomstig is, maar in de vorm van waterdamp in de lucht aanwezig is. Dat vocht wordt door de mens zelf geproduceerd: adem, zweet… Ook menselijke activiteiten, zoals koken, wassen, douchen… kunnen ervoor zorgen dat de luchtvochtigheid in huis hoog is. In dat geval gaat het vocht in de lucht zich afzetten op de koudste oppervlaktes, zoals ramen, muren, plafonds... Als dit met regelmaat gebeurt, kunnen hierdoor schimmels op de muren ontstaan. Omdat de muren vochtig zijn, kunnen deze zich snel verspreiden. Dit kan nefast zijn voor het metselwerk, de verf, het behang… Ook op de gezondheid kan het een grote impact hebben. Condensatievocht vermijden, kan maar door goed en voldoende de woning te ventileren. Door ramen en deuren dagelijks en lang genoeg open te zetten of door een slim ventilatiesysteem te installeren dat de vochtige lucht afvoert naar buiten.

Vochtplekken in de muur: lekken

In je woning lopen veel buizen om water toe of af te voeren. Als ze niet zorgvuldig aangesloten zijn of door slijtage, kunnen ze na verloop van tijd beginnen lekken. Dat water kan in de muren sijpelen, waardoor vochtplekken kunnen ontstaan. Als je waterfactuur stijgt, kan dit een indicatie zijn dat je een lek hebt. Een expert met gespecialiseerde apparatuur dient dan het lek op te sporen en te dichten.

Schade door vocht voorkomen dankzij ventilatie

Condensatievocht en de problemen die daaruit ontstaan komen het vaakst voor. Vocht kun je niet vermijden. De schadelijke effecten die erdoor ontstaan wel. Goede ventilatie speelt hierin een sleutelrol.
Onze moderne woningen zijn heel goed geïsoleerd waardoor de vochtige en vervuilde lucht binnen gevangen blijft. Het blijft er hangen en zet zich af op koude oppervlaktes, zoals ramen, muren en plafonds. Door met regelmaat ramen en deuren open te zetten, kun je dit vermijden. Dit brengt echter wel twee grote nadelen met zich mee: de ramen open zetten, biedt maar een tijdelijk effect. Van zodra je ze terug dicht doet, keert het probleem terug. Een ander nadeel is dat je in de koudere seizoenen zo de warmte als het ware naar buiten ‘katapulteert’, waardoor je de energiefactuur naar omhoog jaagt.

Wat je nodig hebt is een structurele oplossing zoals raamventilatie boven de ramen installeren. Deze zorgen voor een constante toevoer van verse lucht en zorgen ervoor dat er geen tocht ontstaat. Natuurlijk is de hoeveelheid verse lucht die via de roosters naar binnen komt beperkt. Wat je eigenlijk altijd nodig hebt in combinatie daarmee, is een ventilatiesysteem, dat de vervuilde en/of vochtige lucht mechanisch afvoert. Zo wordt de vervuilde binnenlucht afgevoerd en systematisch vervangen door verse buitenlucht.

Als je bovendien kiest voor een slim ventilatiesysteem C, zoals de Healthbox 3.0 hierboven, haal je een systeem in huis dat enkel ventileert wanneer het nodig is. Het systeem gaat aan de ene kant de binnenlucht monitoren en analyseren op de aanwezigheid van CO2 en VOCs (vluchtige organische stoffen), maar ook vocht. Als deze stoffen gedetecteerd worden en de toegestane waarden overschrijden, dan zal het systeem de vervuilde binnenlucht automatisch weg ventileren. Als je een douche neemt bijvoorbeeld, dan zal de Healthbox 3.0 vaststellen dat de luchtvochtigheid te hoog is in de badkamer en zal het systeem daar extra ventileren. De Healthbox 3.0 kan dit voor iedere ruimte apart. Als je aan het koken bent, zal er enkel in de keuken geventileerd worden en niet in de living waar op dat ogenblik niemand aanwezig is. Daardoor gaat er niet nodeloos warmte en energie verloren.

Is je woning al volledig afgewerkt en heb je bijgevolg geen zin of plaats om een centraal ventilatiesysteem te installeren (met alle bijkomende afbreek- en kapwerken), dan kan je er ook voor opteren om in de vochtige ruimtes (in je wasplaats of als badkamerventilatie bijvoorbeeld) een decentraal ventilatiesysteem, zoals de Renson Waves, te installeren. Net als de Healthbox monitort de Waves de binnenlucht en zal hij volautomatisch beginnen ventileren als bepaalde stoffen, zoals vocht of VOCs, hun kritieke drempel overschrijden. Het systeem blijft net zo lang ventileren tot de luchtkwaliteit terug op peil is. Het voordeel van de Waves is dat hij rechtstreeks op bestaande luchtkanalen aangesloten kan worden. Hierdoor is de Waves perfect als renovatie-oplossing inzetbaar.

Vocht detecteren: Renson Sense